بررسی و تحلیل موضوع و مضمون شیعی در نگاره‌های محمود فرشچیان

پس از سال‌ها غیبت موضوعات شیعی در نگارگری، محمود فرشچیان به‌عنوان یکی از سرحلقه‌های تحول در نگارگری معاصر تجربه‌ای نو را در مواجهه با موضوع و مضمون شیعی آزموده است. تا حد زیادی، تجربه وی متمایز از مکاتب گذشته نگارگری در بازنمایی موضوعات شیعی بوده و جدا از اقبال عمومی الهام‌بخش برخی از نگارگران معاصر نیز شده است. بررسی مشخصات رویکرد اتخاذشده توسط هنرمند در مواجهه با موضوع شیعی، چیستی مضامین و تجربه‌های جدید و متمایز وی در بیان مضامین مسئله این پژوهش می‌باشد که با هدف شناسایی موضوعات و مضامین وی، آشنایی با تمهیدات بصری و در نهایت خودآگاهی جامعه نگارگری معاصر انجام شده است. نیل به اهداف مذکور از طریق طرح این پرسش‌ها که موضوعات و مضامین شیعی در نگاره‌های محمود فرشچیان کدام‌اند و شامل چه ویژگی‌ها و دسته‌بندی‌هایی می‌شود؟ موضوعات و مضامین شیعی هنرمند چه تفات‌هایی با تجارب گذشته دارد؟ و در نگارگری محمود فرشچیان مضامین شیعی با استفاده از چه تمهیدات بصری بازنمایی شده‌اند؟ دنبال شده است. شیوه تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی انتخاب شده که بر این اساس ضمن تعریف موضوع و مضمون و توضیح بیان هنری با تکیه بر نقد هنری، به بررسی نمونه‌های مورد بررسی پرداخته شده است. داده‌های تحقیق از طریق میدانی و کتابخانه‌ای و با استفاده از ابزار مطالعه، مشاهده و مصاحبه گردآوری شده‌ و نمونه‌ها از طریق سرشماری جامعه آماری معین گردیده که تحلیل آن‌ها با استفاده از داده‌های گردآوری شده انجام گرفته است. از رهگذر تحلیل داده‌های گردآوری‌شده از منابع مکتوب و مصاحبه‌ معلوم گردید هنرمند متمایز از تجربه‌های پیشین، بازنمایی موضوعات را از پایگاه فرهنگ شیعی و با تکیه بر نگره عرفانی هنر انجام داده است. هنرمند بواسطه نگره «عرفانی هنر» به جای توجه صرف به وقایع و روایت فیزیکی و تاریخی زندگانی معصومین بر بازنمایی شأن و معانی زندگانی امامان شیعه (ع) تأکید کرده است. هنرمند در بیان هنری اقتضائی عمل کرده و نه تنها از نگارگری قدیم که از نگارگری خودش نیز تمایزاتی ایجاد کرده است. استفاده از فضای خلوت، ترکیب‌های رنگی، کاستن تزئینات و استفاده هدفمند از خطوط منحنی و سیال وجوهی از نوآوری فرشچیان در نگارگری شیعی می‌باشند که در خدمت بیان شئون دنیوی و اخروی امامان شیعه و اولیاء و عواطف جمعی شیعی بکار رفته‌اند.